Songkran in Thailand

Het Songkran Festival (Thais: สงกรานต์, uit het Sanskriet Sankranti, ‘astrologische passage’) is het traditionele Thaise Nieuwjaar dat wordt gevierd van 13 tot 15 april. Het valt samen met het Nieuwe Jaar van vele kalenders van Zuid-en Zuidoost-Azië. Oorsponkelijk werd de datum van het festival berekend aan de hand van astrologische berekeningen, maar tegenwoordig staat dit vast. Als Songkran in het weekend valt, worden de gemiste vrije dagen doorgeschoven tot na het weekend.

Songkran valt in de heetste tijd van het jaar in Thailand, aan het einde van het droge seizoen. Tot 1888 was dit het begin van het nieuwe jaar in Thailand, daarna werd 1 april gebruikt tot 1940 en tegenwoordig is 1 januari nu het begin van de Thaise jaartelling. Sindsdien is het Thaise Nieuwjaar een nationale feestdag.

Songkran werd oorspronkelijk alleen gevierd in het noorden van Thailand en is waarschijnlijk overgenomen van de Birmezen, die er een aangepaste versie van het Indiase Holi festival van maakten. In het midden van de 20e eeuw verspreidde het festival zich over Thailand en wordt nu zelfs waargenomen in het verre zuiden. Echter, de meest beruchte Songkran feesten zijn nog steeds in de noordelijke stad Chiang Mai, waar het feest wel zes dagen of langer kan duren. Het is ook een extra reden geworden voor toeristen om Thailand te bezoeken en zich onder te dompelen in een andere cultuur.

Nieuwe jaar tradities

De meest bekende manier van Songkran vieren is het gooien met water. De Thais gaan vaak op pad in een pick-up auto met achterin een vat water of met waterpistolen. Ook staan ze vaak langs de kant van de weg met een emmer water of tuinslang om voorbijgangers kletsnat te maken. Toeristen worden zeker niet gespaard en vormen vaak een goed doelwit! Echter, het gooien met water is niet altijd de belangrijkste activiteit van het festival geweest. Traditioneel was Songkran een tijd om ouderen, familieleden, vrienden en buren te bezoeken en respect te betuigen.

Naast het gooien met water, kunnen mensen Songkran vieren door naar een Wat (boeddhistische tempel) te gaan om te bidden en voedsel te geven aan monniken. Ze kunnen ook Boeddha beelden gaan reinigen door langzaam water gemengd met een Thaise geur over de beelden te gieten. Men gelooft dat dit veel geluk en voorspoed zal brengen in het nieuwe jaar. In veel steden, zoals Chiang Mai, worden Boeddha beelden uit belangrijke tempels van de stad rondgedragen op fraai versierde praalwagens door de straten, zodat mensen er ritueel water over kunnen gooien. In het noorden van Thailand kunnen mensen handen vol met zand naar de tempel brengen ter compensatie van het vuil dat ze meegevoerd hebben gedurende de rest van het jaar. Het zand wordt vervolgens vormgegeven in de stupa-vormige palen en versierd met kleurrijke vlaggen.

Sommige Thai maken goede voornemens voor het nieuwe jaar, bijvoorbeeld zich onthouden van slecht gedrag, of om goede dingen te doen. Songkran is een tijd voor het reinigen en vernieuwing. Naast het reinigen van Boeddha beelden, grijpen vele Thais deze tijd ook aan om hun huis een grondige schoonmaakbeurt te geven.

Het gooien van water is ontstaan als een manier om respect te tonen aan mensen, door het water op te vangen dat is uitgegoten over de boeddha’s voor het reinigen en vervolgens dit ‘gezegende’ water zachtjes over de schouders van ouderen en familie te gieten voor goed geluk. Onder jongeren is deze traditie geëvolueerd naar het gooien van water naar vreemdelingen ter verkoeling van de hitte, aangezien april de heetste maand in Thailand is met temperaturen die kunnen oplopen tot wel 40°C. Dit heeft zich verder ontwikkeld tot watergevechten en het gooien met water naar mensen in voertuigen.

Plezier

Tegenwoordig ligt de nadruk op plezier maken en het gooien met water in plaats van op de geestelijke en religieuze aspecten van het festival, wat soms klachten van traditionalisten oplevert. In de afgelopen jaren zijn er oproepen geweest om de vele aan alcohol gerelateerde verkeersongevallen te verminderen tijdens het festival, alsmede de verwondingen toegeschreven aan extreem gedrag zoals het gooien van water in het gezicht van motorrijders.

Het water is bedoeld als een symbool voor het wegwassen van al het slechte en wordt soms gevuld met geurige kruiden zoals bij de traditionele manier.

Tijdens Songkran zijn er op veel plaatsen ook schoonheidswedstrijden waarin jonge vrouwen hun schoonheid en unieke talenten tonen. Het publiek bepaald hierbij de winnaar en kan een meisje steunen door een ketting te kopen en deze om te doen bij haar.

Astrologische berekeningen

Hoewel de traditionele kalender van Thailand, zoals bij de meeste landen in Zuidoost-Azië, gebruik maakt van een lunisolaire kalender, was de datum van het nieuwe jaar louter berekend op een zonne-basis. De term Songkran komt uit het Sanskriet ‘Sankranta’ en betekent ‘een beweging of verandering’ – in dit geval de verplaatsing van de zon in de Ram dierenriem. Oorspronkelijk gebeurde dit tijdens de lente equinox, maar aangezien de Thaise astrologie geen precessie in acht nam, is de datum verplaatst van maart naar april.

In andere kalenders

Songkran wordt ook gevierd in Laos (pee mai lao genoemd), Cambodja (Chaul Chnam Thmey genoemd, Cambodjaanse Nieuwjaar), Myanmar (genaamd Thingyan) en door de Dai mensen in Yunnan, China. Er bestaat ook een soortgelijk Indisch Festival, Sankrant of Makar Sankranti genoemd, dat wordt gevierd op 14 januari van elk jaar. Songkran als zodanig heeft gelijkenis met het Indische festival van Holi. De traditionele Nieuwjaarsviering in Sri Lanka valt ook samen met de Thaise nieuwe jaar. In Nepal wordt het officiële nieuwe jaar op de 1e van Baisakh (Baisākh) gevierd volgens de astrologische kalender Vikram Samwat en vaak valt deze dag ergens tussen 12 en 15 april.

Groeten

De traditionele groet is ‘สวัสดี ปี ใหม่’ (sa-wat-dee pee mai), wat in principe ‘Gelukkig nieuw jaar’ betekend. Sawatdee wordt ook gebruikt voor ‘hallo’ (de geromaniseerde spelling kan variëren tussen Sawatdee, Sawadee en Sawasdee). Pee en Mai betekenen respectievelijk ‘jaar’ en ‘nieuw’ in het Thais. Een andere begroeting die gebruikt wordt is ‘สุขสันต์ ปี ใหม่’ (suk-san pee mai), waar suksan ‘gelukkig’ betekent.

Echter, de meeste mensen gebruiken ‘สุขสันต์ วัน สงกรานต์’ (suk-san wan Songkran) – wat ‘Gelukkige Songkran Dag’ betekend – aangezien Pee Mai vaak verbonden is met de eerste van januari.